موتور خودروها با گازوئیل یا بنزین کار می‌کنه که هر دو از ماده اولیه نفت ساخته شده‌اند. نفت هم از هیدروکربن‌های مختلفی تشکیل شده که وقتی با اکسیژن هوا می‌سوزن علاوه بر مقدار زیادی انرژی، آلودگی هم تولید می‌کنن که باید قبل از خارج شدن از اگزوز جلوی خروج اونها رو با مبدل‌های کاتالیزوری گرفت.راه حلی که فناوری برای حل این مشکل ارائه داده مبدل کاتالیزوری یا به اختصار کاتالیزوره. در این مطلب از «اتوآچار» قصد داریم توضیح بدیم کاتالیزور اگزوز چیست، چه وظایفی داره و به چه دلایلی ممکنه خراب بشه.
کاتالیزور اگزوز چیست؟
همون طور که اشاره کردیم، گازهای خروجی از اگزوز از مولکول‌های آلاینده و مضر تشکیل شدن؛ وظیفه کاتالیزور اینه که با انجام یک سری واکنش‌های شیمیایی، این مواد رو به ترکیباتی با آلودگی کمتر تبدیل کنه. مبدل کاتالیزوری در ماشین یه قطعه فلزی از جنس پلاتین، رودیوم و پالادیومه که در قسمت پایین خودرو قرار گرفته. این قطعه از یک ورودی و خروجی تشکیل شده که بخارات داغ از لوله ورودی اون وارد شده و بعد از انجام واکنش‌های شیمیاییی از بخش خروجی خارج میشن. گازهای نهایی خارج شده آسیب کمتری به محیط زیست وارد می‌کنن.
مبدل‌های کاتالیزوری زمانی که گرم میشن می‌تونن بیشترین عملکرد رو داشته باشن. حدود 10 تا 15 دقیقه بعد از اینکه ماشین رو روشن کردید بدون حرکت بمونید تا عملکرد کاتالیزور به حداکثر توان خودش برسه و آلودگی رو کم کنه.
کاتالیزور چه وظایفی در ماشین داره؟
همون طور که اشاره کردیم، کاتالیزور خنثی کننده و از بین برنده آلاینده‌های حاصل از سوختن هیدروکرن‌ها در ماشینه. مبدل کاتالیزوری از فلزاتی مثل آلیاژ پلاتین-ایریدیم ساخته شده و ساختار لانه زنبوری داره، وقتی موتور روشن میشه دمای کاتالیزور در اثر گازهای خروجی بالا میره و باعث میشه فلزات کاتالیزور مواد مضر رو از بین ببرن. در این واکنش‌ها هیدروکربن‌هایی مثل مونوکسید کربن با کاتالیزور واکنش میده و ترکیبات کم ضررتری مثل نیتروژن، دی اکسید کربن و آب از اگزوز خارج میشه.
نشانه‌های خرابی کاتالیزور خودرو
با توجه به اینکه چه مشکلی برای کاتالیزور خودروی شما به وجود اومده، علائم خرابی اون می‌تونن متفاوت باشن. در ادامه به این نشونه‌ها می‌پردازیم:
- بالا رفتن دمای موتور: وقتی عملکرد کاتالیزور دچار مشکل میشه ممکنه دمای موتور بالا بره که دلیل اون سوخت ناقص یا خارج نشدن گاز از اگزوزه. (برای تعمیر کاتالیزور اگزوز تهران کلیک کنید)
- کم شدن شتاب ماشین: وقتی کاتالیزور درست کار نکنه و گازها به درستی از اگزوز خارج نشن، در عمل شاهد کم شدن شتاب ماشین خواهیم بود که در صورت مشاهده این علامت حتما باید اون رو بررسی کنید.
- شنیدن صدا از سیستم اگزوز: وجود موادی که در اگزوز به صورت ناقص سوختن میتونه باعث شنیدن صدا از اگزوز بشه. برای دریافت خدمت تعمیر اگزوز خودرو در تهران وارد این صفحه شوید)
- استشمام بوی نامطبوع از اگزوز: احساس بویی شبیه بوی تخم مرغ گندیده از اگزوز یکی از شایع‌ترین نشونه‌های خرابی کاتالیزوره که باید بهش توجه کرد.
- عملکرد ضعیف موتور: در صورت خرابی کاتالیزور و خارج نشدن کامل گازها، موتور خودرو هم عملکرد کاملی نداره و ضعیف کار می‌کنه. در این شرایط ممکنه شاهد بالا رفتن مصرف سوخت در خودرو هم بشید.
- بیشتر شدن آلایندگی: وقتی کاتالیزور عملکرد درستی نداشته باشه، آلاینده‌ها وارد واکنش نشده و به همون شکل از اگزوز خارج میشن. البته این نشونه فقط با مراجعه به تعمیرگاه و با تست آلایندگی قابل تشخیصه.
- روشن شدن چراغ چک: یکی از علائم خرابی کاتالیزور روشن شدن چراغ چکه که باید مورد بررسی قرار بگیره.
- بد استارت خوردن: در صورتی که ماشین بد استارت بخوره و در روشن شدن مشکل داشته باشه، یکی از مواردی که باید بهش دقت کنید کاتالیزوره. (برای تعمیر استارت خودرو در تهران وارد صفحه شوید)
انواع مبدل کاتالیزور
- کاتالیزور دوگانه: از این مدل کاتالیزور معمولا در موتورهای دیزلی استفاده میشه. این کاتالیزر میتونه مونوکسید کربن و بعضی دیگه از آلاینده‌ها رو تبدیل کنه ولی در تبدیل ترکیبات حاوی اکسید نیتروژن عملکرد قابل قبولی نداره.
- کاتالیزور سه گانه: این کاتالیزور در خودروهای بنزینی استفاده میشه و توانایی تبدیل ترکیبات نیتروژنی و سایر هیدروکربن‌ها رو داره.
- کاتالیزور ترکیبات سوختی: از این کاتالیزور برای تبدیل ذرات جامد حاصل از سوختن استفاده میشه. این ترکیبات معمولا در اثر سوختن گازوئیل ایجاد میشن.
- کاتالیزور اکسیدهای نیتروژن یا NOX: این کاتالیزور میتونه اکسیدهای نیتروژن رو که بسیار هم خطرناکن به نیتروژن و آب تبدیل کنه. این کاتالیزور هم اغلب در خودروهای دیزلی استفاده میشه.
دلایل خرابی کاتالیزور
کاتالیزور به دلایل زیر ممکنه آسیب ببینه:(+)
- تصادف و برخورد
- ورورد روغن به اگزوز
- ورورد ضدیخ به اگزوز
- اشکال در فرآیند تزریق سوخت
نحوه تعویض کاتالیزور
در صورتی که کاتالیزور خراب بشه می‌تونید اون رو از قسمت پایینی خودرو تعویض کنید ولی در اغلب مواقع نیاز به این کار نیست، فقط کافیه کاتالیزور شست‌وشو داده بشه تا عملکردش به حالت قبل برگرده. برای شستن کاتالیزور هم به مهارت خاصی نیاز نیست؛ شما می‌تونید محلول مخصوص شست‌وشوی کاتالیزور در باک ماشین بریزید و ماشین رو روشن کرده و حرکت کنید. با این کار کاتالیزور ماشین به طور کامل پاک میشه. با این حال بعد از مسافت 100 هزار کیلومتر بهتره این قطعه بررسی بشه و در صورتی که فشار سنسور اکسیژن خرابی اون رو نشون داد و آلایندگی زیادی هم تولید کرد، توسط یه کارشناس تعویض بشه.
کلام آخر
کاتالیزور یه قطعه تاثیرگذار در میزان تولید آلایندگی در ماشینه که امروزه استفاده از اون در بعضی از کشورها اجباری شده. این قطعه با تبدیل مواد آلاینده حاصل از سوختن بنزین و گازوئیل به ترکیبات کم خطرتر، میتونه در کاهش آلودگی شهرها به ویژه شهرهای پرترافیک نقش مهمی داشته باشه. ما در این مطلب از اتوآچار سعی کردیم توضیح بدیم کاتالیزور اگزوز چیست؟ و چه وظایفی در ماشین به عهده داره. در صورتی که قصد دارید روی ماشینتون کاتالیزور نصب کنید یا اون رو بررسی کنید و دنبال یه تعمیرگاه کاربلد می‌گردید، اتوآچار میتونه در پیدا کردن چنین تعمیرگاهی در تهران به شما کمک کنه. کافی وارد صفحه خدمات آتوآچار بشی.
سوالات متداول
کاتالیزور اگزوز چیست؟
کاتالیزور یه قطعه فلزی در اگزوز ماشینه که میتونه گازهای آلاینده و خطرناک حاصل از سوختن بنزین و گازوئیل رو به مواد کمخطرتری مثل آب و نیتروژن تبدیل کنه.
علائم خرابی کاتالیزور چی هستن؟
بالا رفتن دمای موتور، کم شدن شتاب ماشین، شنیدن صدا از سیستم اگزوز، استشمام بوی نامطبوع از اگزوز، عملکرد ضعیف موتور، بیشتر شدن آلایندگی، روشن شدن چراغ چک، بد استارت خوردن ماشین و بالا رفتن مصرف سوخت از علائم خرابی کاتالیزور در ماشین هستن.
دلایل خرابی کاتالیزور چی هستن؟
تصادف و برخورد، ورورد روغن به اگزوز، ورورد ضدیخ به اگزوز و اشکال در فرآیند تزریق سوخت می‌تونن باعث آسیب به کاتالیزور بشن.
