خودروها به ویژه خودروهای جدید نمونه واقعی هنر مهندسی هستن؛ اونها به اجزا و قطعات متعدد و سیستم‌های مکانیکی متکی‌اند که به شکل هماهنگ با هم کار می‌کنند و باعث عملکرد ایمن و دقیق در ماشین میشن. با این وجود، در حالی که خیلی از مردم در مورد چرخ‌ها، سیستم فرمان و ترمز خودرو تا حدودی اطلاعات دارند، ولی درمورد سیستم تعلیق معمولا چیز زیادی نمی‌دونن. ما در این مطلب از «اتوآچار» قصد داریم توضیح بدیم سیستم تعلیق ماشین چیست و اجزای مهمش رو هم معرفی کنیم.
سیستم تعلیق ماشین چیست؟
سیستم تعلیق ماشین یک شبکه حفاظت کننده شامل فنرها، کمک فنرها، چرخ‌ها و ستون‌های نگه دانده‌ست. این سیستم تکان‌های ناشی از دست اندازهای مختلف جاده رو جذب می‌کنه و باعث میشه شما رانندگی ایمن و روانی داشته باشید. در واقع سیستم تعلیق رو یه جور کالسکه در نظر بگیرید که کابین ماشین روی اون قرار گرفته؛ در این شرایط خودرو و کابین در برابر ضربه‌هایی که موقع رانندگی در جاده ممکنه وارد بشن، محافظت میشه.
وظایف سیستم تعلیق ماشین
سیستم تعلیق خودرو دو وظیفه مهم داره:
- انرژی انتقال یافته از طریق چرخ‌های ماشین رو جذب می‌کنه
- به کابین ماشین کمک می‌کنه روی چرخ‌ها قرار گرفته و حرکت کنه، حتی زمانی که آسفالت جاده صاف و یکدست نباشه.
دو موردی که ذکر شد نقش حیاتی در حرکت درست خودرو دارند و کمک می‌کنن ماشین موقع حرکت بیش از حد بالا و پایین نشه و شما حس کنید روی یک سطح مسطح و یکنواخت حرکت می‌کنید.
اجزای سیستم تعلیق خودرو
بعد از اینکه توضیح دادیم سیستم تعلیق ماشین چیست؟ حالا قراره در مورد اجزای اون صحبت کنیم. اجزای سیستم تعلیق شامل موارد زیره:
- فنر: فنرها در ماشین تحمل وزن خودرو رو برعهده دارن و ضربه‌های ناشی از ناهمواری‌های جاده رو هم تاحدودی تحمل می‌کنن. فنر در سیستم تعلیق شکل‌های مختلفی داره از جمله فنر لول، فنر تخت، فنر پیچشی و فنر شمشی.
- کمک فنر یا دمپر: وظیفه اصلی کمک فنر جذب ضربات جاده است به طوری که کابین خودرو موقع رانندگی حرکات گهواره مانندی داشته باشه. کمک فنرها به شکل‌های هیدرولیکی، بادی و الکترومغناطیسی در سیستم تعلیق وجود دارند.
- طبق: طبق یا بازوی کنترل یکی از قسمت‌های سیستم تعلیقه که بخش‌های مختلف چرخ‌ها رو موقع حرکت کنترل می‌کنه. در واقع این قطعه زاویه حرکت تعلیق رو تنظیم می‌کنه.
- بوش: این قطعه استوانه‌ای از جنس لاستیکه و در سیستم تعلیق با باز و بسته شدن صدای ناشی از حرکت قطعات رو می‌گیره. علاوه بر گرفتن سر و صدا، بوش میتونه تاحدودی ضربات ناشی از حرکت در جاده‌های ناهموار رو جذب کنه. در صورتی که بوش دچار خرابی، پارگی یا فساد بشه نرمی سیستم تعلیق به شکل چشمگیری کاهش پیدا می‌کنه و شما سر و صدای زیادی از قطعات می‌شنوید.
- اکسل: اَکسل یا محور یکی از بخش‌های سیستم تعلیق ماشینه که قدرت و گشتاور رو از موتور به چرخ‌ها منتقل می‌کنه. این قطعه در واقع یه میله فلزیه که مثل یه پل بین چرخ‌ها و موتور ماشین قرار گرفته و استحکام و قدرت ماشین رو بالا میبره.
- میل موجگیر یا میل تعادل: این میله از جنس فولاده و بین چرخ محور نصب میشه. وظیفه میل تعادل همون طور که از اسمش مشخصه تعادل شاسی ماشینه به طوری که کمک می‌کنه ماشین موقع چرخیدن در پیچ‌ها تعادلش رو از دست نده.
- سیبک: سیبک یه کوی فلزی دسته‌داره که داخل یه محفظه کروی از جنس فولاد قرار گرفته و داخلش با لاستیک پوشیده شده. سیبک چرخ‌ها رو به سیستم تعلیق وصل می‌کنه و به کمک طبق‌ها امکان حرکت در سه جهت محور مختصات رو فراهم می‌کنه و کمک می‌کنه اصطکاک بین قطعات کم بشه.
- استرات: به قرار گرفتن کمک فنرها درون فنر لول، استرات میگن. در صورتی که در سیستم تعلیق از استرات استفاده بشه سیبک و طبق حذف میشن.
- لاستیک و رینگ: لاستیک و رینگ خارجی‌ترین بخش سیستم تعلیقن که می‌تونن بخشی از انرژی و ضربات ناشی از ناهمواری‌های جاده رو جذب کنن کنن. این انرژی در چرخ‌ها و لاستیک‌ها معمولا به شکل افزایش دما قابل مشاهده‌ست. (برای خرید رینگ و لاستیک وارد صفحه رینگ و لاستک تهران شوید)
انواع سیستم تعلیق
سیستم تعلیق در خودروها به طور کلی به سه دسته مستقل، غیر مستقل و نوین تقسیم میشه. منظور از سیستم تعلیق مستقل سیستمیه که چرخ‌های مرتبط با محورها مستقل از هم عمل می‌کنند ولی در سیستم تعلیق وابسته چرخ‌های متصل به محور به هم وابسته‌ند و هر کدوم که حرکت کنه، دیگری هم همزمان حرکت می‌کنه. سیستم تعلیق نوین هم در واقع ترکیبی از سیستم مستقل و غیرمستقله.
در سیستم تعلیق نوین چرخ‌ها مستقل حرکت می‌کنن (مثل سیستم تعلیق مستقل) ولی موقعیت اونها روی هم اثر میذاره. در ادامه به عنوان سیستم‌های تعلیق می‌پردازیم:
سیستم‌های تعلیق مستقل
- سیستم مک فرسون: این سیستم فقط در ماشین‌های دیفرانسیل جلو کاربرد داره و دلیل نامگذاری اون هم دانشمندی اروپایی به همین نام بوده. سیستم مک فرسون طبق‌ها و اتصال‌ها رو به شاسی حذف کرده و به همین دلیل خودرو فضای مناسبی برای جزئیات سیستم تعلیق داره. این سیستم موقع حرکت سبک، راحت و نرمه و قیمت پایینی هم داره.
- سیستم طبق‌دار عرضی: این سیستم از دو طبق تشکیل شده که بین طبق‌های بالا و پایین و محورهای عرضی فنر تخت قرار گرفته. این سیستم معمولا در تعداد کمی از انواع خودروها قرار گرفته.
- سیستم محور نگهدارنده: سیستم محور نگهدارنده یا اهرم دوشاخه‌ای متشکل از دو اهرم طولیه که یه سمت این اهرام‌ها به چرخ‌ها و سر دیگه به شاسی وصله. این سیستم کاملا منسوخ شده چون کنترل این سیستم در پیچ‌ها سخت و تقریبا غیرممکنه. در سیستم اهرم دوشاخه‌ای از فنر لول به همراه دو شاخه ساده و خم شونده استفاده میشه. اگر از دوشاخه ساده استفاده بشه حرکت چرخ‌ها تنها در راستای عمودیه و اگر از دوشاخه خم شونده استفاده بشه، چرخ‌ها چرخش نود درجه هم خواهند داشت.
سیستم تعلیق غیرمستقل (وابسته)
- سیستم تعلیق ددیون: این سیستم در حال حاضر در خودروها استفاده نمیشه و از رده خارج شده. در سیستم ددیون یک محورنگهدارنده و یک محور صلب وجود داره.
- سیستم تعلیق چهارمیل: این سیستم شامل چهار میله‌ست که به شاسی و بدنه وصل شدند و توزیع وزن رو کنترل می‌کنن.
- سیستم تعلیق صلب: در این سیستم چرخ‌ها روی یک محور به هم متصل شدند و فنرها به این محور متصلند. فنرها در این سیستم می‌تونن لول یا تخت باشن.
- سیستم تعلیق تیرشکل: این سیستم هم شبیه سیستم صلبه ولی به شکلی طراحی شده تا در حرکات جانبی کنترل ماشین بیشتر بشه.
سیستم تعلیق نوین
- سیستم تعلیق هیدرولیکی (هیدروپنوماتیک): این سیستم در خودروهای سنگین بیشتر استفاده میشه. شامل یک سیلندره که حاوی روغنه و فشار و اندازه این روغن توسط چند سوپاپ الکتریکی تنظیم میشه. این روغن وظیفه داره ارتفاع و سختی سیستم تعلیق رو تنظیم کنه.
- سیستم تعلیق کمک بادی: در این سیستم به جای کمک فنر و کویل از دمپر هوا استفاده میشه. سیستم کمک بادی بهترین و کارآمدترین نوع سیستم تعلیقه که تطبیق پذیری زیادی هم داره و بیشتر در خودروهای اسپرت و لوکس استفاده میشه. وقتی این سیستم با کامپیوتر خودرو هماهنگ میشه، میتونه به راحتی با هر وزن و ارتفاعی از بار و مسافر هماهنگ بشه.
- سیستم تعلیق الکترومغناطیسی: در سیلندرهای این سیستم ذرات آهن وجود داره که به جریان مغناطیسی حساسند. وقتی جریان مغناطیسی با کامپیوتر خودرو هماهنگ میشه ارتفاع ماشین تنظیم میشه. از این نوع سیستم تعلیق در ماشین‌های مسابقه بیشتر استفاده میشه چون در مقابل نوسانات شدید بیشترین بهترین تطبق‌پذیری رو داره.
چند توصیه برای سالم نگهداشتن سیستم تعلیق خودرو
- درست و اصولی رانندگی کنید
- به صداهایی که از خودرو می‌شنوید مثل صدای تق‌تق، کشیدگی و زوزه حساس باشید
- روی سرعت‌گیرها ترمز نکنید
- قطعاتی مثل لاستیک‌ها را به موقع و قبل از ساییده شدن عوض کنید (برای بالانس لاستیک در تهران کلیک کنید)
- در حالت درجا ماشین رو نچرخونید و این کار رو حین حرکت انجام بدید
- در پیچ‌ها و دوربرگردان‌ها سرعت رو کاهش بدید
نشانه‌های خرابی سیستم تعلیق
در صورتی که سیستم تعلیق خودرو دچار مشکل بشه، احتمالا با علائم زیر در خودرو مواجه میشید:(+)
- کشیده شدن خودرو به یک سمت
- نامتعادل بودن ماشین
- از بین رفتن نرمی ماشین موقع عبور از دست‌انداز
- پرش روی به جلو یا عقب خودرو موقع ترمز کردن یا شتاب گرفتن
- مشکل در چرخاندن فرمان
- نشست روغن روی کمک فنرها
کلام آخر
ما در این مطلب از اتوآچار توضیح دادیم که سیستم تعلیق ماشین چیست و چه اجزایی داره. همون طور که اشاره شد سیستم تعلیق ماشین یکی از اون بخش‌های حساس و مهم ماشینه که باعث میشه بتونید رانندگی راحت و ایمنی داشته باشید. به دلیل نقش کلیدی این بخش در خودرو، اگر این سیستم آسیب ببینه میتونه حوادث جبران ناپذیری به همراه داشته باشه؛ پس حتما به توصیه‌های مربوط به نگهداری از سیستم تعلیق که در بالا بهشون اشاره شد توجه کنید. در صورتی که قصد دارید برای بررسی این بخش از ماشینتون به یک تعمیرگاه معتبر در تهران مراجعه کنید، اتوآچار میتونه در پیدا کردن همچین جایی بهتون کمک کنه.
سوالات متداول
سیستم تعلیق ماشین چیست؟
سیستم تعلیق ماشین یک شبکه حفاظت کننده شامل فنرها، کمک فنرها، چرخ‌ها و ستون‌های نگه دانده‌ست. این سیستم تکان‌های ناشی از دست اندازهای مختلف جاده رو جذب می‌کنه و باعث میشه شما رانندگی ایمن و روانی داشته باشید.
برای سالم نگه داشتن سیستم تعلیق خودرو چه کارهایی انجام بدیم؟
رانندگی اصولی، حساس بودن به صداهای خودرو، ترمز نکردن روی سرعت گیر، عوض کردن به موقع لاستیک‌ها، نچرخیدن در حالت درجا و کم کرردن سرعت در پیچ‌ها به سالم نگهداشتن سیستم تعلیق کمک می‌کنه.
علائم خرابی سیستم تعلیق چی هستن؟
کشیده شدن خودرو به یک سمت، نامتعادل بودن ماشین، از بین رفتن نرمی ماشین موقع عبور از دست‌انداز، پرش روی به جلو یا عقب خودرو موقع ترمز کردن یا شتاب گرفتن، مشکل در چرخاندن فرمان و نشست روغن روی کمک فنرها از علائم خرابی سیستم تعلیق هستن.
